reporter.gr - 2 days ago

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναζητούσε πάντοτε έναν ισχυρό ρόλο περιφερειακού παίκτη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις του με τη Δύση δεν ήταν απαραίτητα οι πιο θερμές, το τελευταίο διάστημα το κλίμα φαίνεται να έχει στραφεί υπέρ του. Ολοένα και περισσότερα δυτικά κράτη επιδιώκουν στρατηγική συνεργασία μαζί του, ενώ ζητήματα κράτους δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων φαίνεται να αποκτούν, στην εποχή Τραμπ 2.0, δευτερεύουσα σημασία. Ο ίδιος κινείται με άνεση ανάμεσα στα εκάστοτε στρατόπεδα, διατηρώντας επαφές με την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία αλλά και την Κίνα. Οι εξελίξεις αυτές προκαλούν, όπως είναι φυσικό, αμηχανία στην Αθήνα.Τι «προσφέρει» η Τουρκία στην Ευρώπη και τη Δύση Ο γεωπολιτικά αναβαθμισμένος ρόλος της Τουρκίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι όλα τα στρατόπεδα φαίνεται να την έχουν ανάγκη. Η Ευρώπη τη χρειάζεται, καθώς θεωρεί πως χωρίς τη στήριξη της Άγκυρας δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές. Παράλληλα, η Τουρκία διατηρεί έναν χρήσιμο ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στις εμπόλεμες Ρωσία και Ουκρανία. Ήδη το 2022 είχε συμβάλει αποτελεσματικά στην επίτευξη συμφωνίας για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Επιπλέον, καθώς συνορεύει δια θαλάσσης και με τις δύο χώρες, είναι σε θέση να αναλαμβάνει διαμεσολαβητικές πρωτοβουλίες για τον τερματισμό της σύγκρουσης, παρότι το Κρεμλίνο δεν φαίνεται, προς το παρόν, να έχει ως προτεραιότητα την επίτευξη εκεχειρίας. Υπενθυμίζεται ακόμη, ότι η Άγκυρα στήριξε μεν την αμυνόμενη Ουκρανία με όπλα, ωστόσο δεν συμμετείχε στο κύμα των δυτικών κυρώσεων κατά της Μόσχας, με αποτέλεσμα ο Ερντογάν να διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Δεν είναι όμως μόνο το ουκρανικό ζήτημα. Η Τουρκία θεωρείται από τους δυτικούς συμμάχους ως «Πύλη Εισόδου» στη Μέση Ανατολή και ως δύναμη που μπορεί να ασκήσει επιρροή στην περιοχή, όταν αυτό κριθεί απαραίτητο. Αυτό φάνηκε στην αιματηρή σύγκρουση ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, όπου άσκησε πίεση στην τρομοκρατική οργάνωση ώστε να συμφωνήσει στο σχέδιο Τραμπ για μία (εύθραυστη) εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας. Παράλληλα θεωρείται κομβικός ο ρόλος της για την σταθεροποίηση της κατάστασης στη Συρία του Αλ Σάρα. Η θέση της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια Για τους Ευρωπαίους, ωστόσο, το μείζον ζήτημα παραμένει η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς θεωρείται πιο άμεση απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ειδικά από τη στιγμή που οι ΗΠΑ έχουν θέσει τα όριά τους, στέλνοντας σαφή μηνύματα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι θα κληθούν οι ίδιες να αναλάβουν το κόστος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, των εγγυήσεων ασφαλείας αλλά και της δικής τους άμυνας. Σε αυτό το τιτάνιο εγχείρημα, αρκετοί Ευρωπαίοι θεωρούν ότι δεν μπορούν να αγνοήσουν τον τουρκικό παράγοντα, καθώς η Τουρκία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ και διαθέτει ισχυρή αμυντική βιομηχανία. Αυτή η οπτική επιβεβαιώθηκε και από τις πρόσφατες επισκέψεις του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ και του Γερμανού καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς στην Τουρκία. Λονδίνο και Άγκυρα ανακοίνωσαν την αγορά 20 Eurofighter από την Τουρκία, ενώ Μερτς και Ερντογάν συμφώνησαν να ενισχύσουν την αμυντική τους συνεργασία, με τον Γερμανό καγκελάριο να εγκρίνει επίσης την παροχή όπλων στην Άγκυρα. Επιπλέον, η ισπανική κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ άναψε το «πράσινο φως» για την πώληση 45 εκπαιδευτικών αεροσκαφών HURJET στην Τουρκία, ενισχύοντας περαιτέρω τη διμερή συνεργασία στον αμυντικό τομέα. Οι Ευρωπαίοι αναφέρονται μεν διακριτικά σε ζητήματα κράτους δικαίου, δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υπάρχουν στην Τουρκία, στην πράξη ωστόσο τα αγνοούν. Η ελληνική στάση Το ευνοϊκότερο αυτό πλαίσιο για την Τουρκία έχει αναγνωριστεί και κινητοποιήσει την Αθήνα, η οποία επιχειρεί να προσαρμόσει τη στρατηγική της στα νέα δεδομένα. Το πενταμερές σχήμα (Ελλάδα, Τουρκία, Αίγυπτος, Κύπρος, Λιβύη) για την Ανατολική Μεσόγειο που προτάθηκε προσφάτως αποτελεί αλλαγή στάσης σε σχέση με μία πενταετία πριν, όταν η ελληνική διπλωματία δεχόταν πιέσεις από τις Βρυξέλλες για την υλοποίηση αντίστοιχου εγχειρήματος, απορρίπτοντας ωστόσο τότε αυτήν την προοπτική. Η ελληνική πλευρά επιχειρεί να αποδείξει, κυρίως προς τις ΗΠΑ, ότι αναλαμβάνει πρωτοβουλίες αποκλιμάκωσης, τη στιγμή που εκτιμάται ότι ο αμερικανικός παράγοντας «γλυκοκοιτάζει» τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Αναλυτές σχολιάζουν ότι η προσέγγιση αυτή αποσκοπεί στο να μην προλάβουν άλλοι παράγοντες, είτε η Ουάσινγκτον είτε η Άγκυρα, να επιβάλουν τετελεσμένα. Η συμφωνία της χώρας με τη Chevron για τη διενέργεια ερευνών στην περιοχή θεωρείται στους κυβερνητικούς κύκλους ισχυρό χαρτί. Ωστόσο, για να καταστούν δυνατές μελλοντικές γεωτρήσεις και η εκμετάλλευση των όποιων κοιτασμάτων εντοπιστούν, απαιτείται επίλυση των διαφορών μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατών. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται εμπιστοσύνη ανάμεσα στους διαπραγματευόμενους. Στον ελληνοτουρκικό διάλογο, ωστόσο, επικρατεί διαχρονικά επιφυλακτικότητα, και οι προϋποθέσεις δεν φαίνονται επί του παρόντος ευνοϊκές για να ξεπεραστεί. Ο παράγοντας SAFE και ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης στο εσωτερικό Επιπλέον, μοχλός πίεσης για την Ελλάδα απέναντι στην Τουρκία, αλλά και τους Ευρωπαίους, ώστε να ληφθούν υπόψη τα συμφέροντά της, αποτελεί σε κάποιον βαθμό το πρόγραμμα SAFE. Η Τουρκία θα επιθυμούσε να συμμετάσχει και αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες δηλώνουν θετικοί. Ωστόσο η Ελλάδα έχει συνδέσει τη συγκατάθεσή της με την άρση του casus belli, κάτι που δεν φαίνεται να γίνεται αποδεκτό από την Άγκυρα. Τυπικά, βέβαια, η Αθήνα μπορεί να «φρενάρει» μόνο την τουρκική συμμετοχή σε διακρατικό επίπεδο, καθώς όμιλοι της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας μπορούν ήδη να συνάπτουν συνεργασίες με κράτη που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ασκούνται έντονες πιέσεις για τον χειρισμό των ελληνοτουρκικών τόσο εντός της ΝΔ όσο και από την αντιπολίτευση. Μια τυχόν υπαναχώρηση της ελληνικής θέσης για την τουρκική συμμετοχή στο SAFE χωρίς ισχυρά ανταλλάγματα θα προκαλούσε σοβαρή κυβερνητική κρίση, ενδεχομένως και πτώση της κυβέρνησης. Γενικότερα, η επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών και των ζητημάτων της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί εξαιρετικά περίπλοκη υπόθεση. Η στασιμότητα δεν φαίνεται, υπό τα σημερινά δεδομένα, να ευνοεί την Αθήνα. Ως εκ τούτου, ενδέχεται να χρειαστεί μία διαφορετική προσέγγιση, η οποία ωστόσο αναμένεται να συναντήσει εσωτερικές αντιστάσεις.#ΤΟΥΡΚΙΑ #ΕΛΛΑΔΑ #Ανατολική_Μεσόγειος #Ελληνοτουρκικά #Ευρωπαϊκή_Ενωση #Τραμπ #SAFE

Latest News

Hashtags:   

εξηγείται

 | 

γεωστρατηγική

 | 

αναβάθμιση

 | 

Τουρκίας

 | 

ελληνικά

 | 

διλήμματα

 | 

Sources